viernes, 25 de septiembre de 2009

Ollos de auga e A praia dos afogados, Domingo Villar.

Estas dúas novelas están entre os libros máis vendidos en galego, sinal de que as historias de detectives en procura do asasino gustan moito cando están ben feitas e manteñen o interese ata o final.
Protagonizadas polo inspector Leo Caldas e o seu axudante Rafael Estévez, sitúan a acción en Vigo (illa de Toralla, Peiraos do Berbés , Canido...) o que está axudando a crear un pequeno turismo literario na cidade.
O certo é que dá gusto ler topónimos en galego, que o asasinado sexa de Bueu e teña un antropónimo tan galego como Lois Reigosa, que aparezan personaxes da burguesía viguesa (que a hai) e que atopemos referencias familiares para nós como mencións á extinción do salmón nos ríos galegos , escritores como Blanco Amor e Cunqueiro ou aos medios de comunicación como Onda Vigo.
Tamén hai que destacar unha chiscadela casual (?). O inspector galego é intelixente mentres que o seu axudante é moi primario. A relación entre ambos profundiza en A praia dos afogados, que continúa desenvolvendo a acción na Ria de Vigo en ambiente mariñeiro. Vexamos como é descrito en Ollos de auga o axudante:
"Rafael Estévez recalara en Galicia poucos meses atrás. O seu traslado debíase, segundo de murmuraba na comisaría, a un castigo imposto por alguén na súa Zaragoza natal. O axente aceptara sen especial desagrado traballar en Vigo, aínda que había varias cousas ás que lle estaba a custar un pouco máis de tempo do previsto acostumarse. Unha era o impredicível do clima, en variación constante, outra a continua pendente polas rúas da cidade, a terceira era a ambigüidade. Na recia cachola aragonesa de Rafael Estévez as cousas eran ou non eran , facíanse ou deixábanse de facer, e supoñíalle un esforzo considerable desenlear as expresións cargadas de vaguidades dos seu novos veciños."
As súas novelas están traducidas a 7 idiomas e xa lle están a chamar " o Stieg Larsson galego"

lunes, 21 de septiembre de 2009

A morte dun editor.Derradeiros días de Anxel Casal,


Este libro, acabado de saír do prelo, conta os derradeiros días do alcalde de Santiago Ánxel Casal Gosenxe . Foi editor da revista Nós, na que colaboraban Castelao como director artístico ,e Risco como director literario; da revista A Nosa Terra, órgano oficial das Irmandades da Fala, de publicacións do Instituto de Estudos Galegos e de moitos libros en galego. Fusilado nunha cuneta de Cacheiras polos fascistas en 1936, Vicente Piñeiro novela os derradeiros días deste símbolo do galeguismo e da liberdade a través do personaxe de Lola, unha rapaza que estuda Historia en Santiago e que descobre o terror da "Galicia ametrallada nas cunetas " que choraba o poeta Pimentel, ao tempo que se namora de Tito...
De lectura sinxela, este libro axuda a recuperar a memoria histórica e a homenaxear a este home que colaborou co Conservatorio Nacional de Arte Galega na posta en escena de varias obras de teatro. Tamén creou a 1ª escola de ensino primario en galego (!) que existiu e a que asistiron gratuitamente máis dun cento de rapaces, e da que el mesmo era mestre.
A súa viúva marchou a Bos Aires, onde non quixo aceptar axudas ou subvencións de ningún tipo, e viviu do seu oficio de modista.

domingo, 20 de septiembre de 2009

Made in Galiza


Sechu Sende é o autor deste divertido (polo surrealista da realidade que describe) libro de relatos moi curtos, pero con moita rafa.
Aínda que xa foi lido no clube de lectura da biblioteca o curso pasado, segue a ser unha recomendación de lectura moi válida para os que non o coñecedes. Todos os contos teñen un tema común: a lingua. Ou sexa, as situacións cotiás que se poden producir cando un usa o galego (ou non).
Velaí unha mostra:
Teño un ano e poucos días e cando escoito Clara presto atención.(...) Nesta casa falan dunha forma moi estraña. A mamá, a papá e aos avós cando están comendo, por exemplo, escóitolles palabras como Sopa, Pásame o pan, Un pouco de sal ou Biscoito. Eu poño o oído e escoito e vou aprendendo.(...)
O problema que teño é que, por exemplo, mamá cando fala de min con papá di A nena está esperta e de repente ven onda min e dime: Ay, mi niña, que ya despertó, ya despertastes, Clara? (....) É unha situación estraña que se repite continuamente. Entre eles non, máis comigo cambian de forma de falar.

Ah, Sechu Sende popularizou o título dun destes contos nunhas camisetas que seguro que vistes : Eu nunca serei Yo. Boísimo, verdade?


jueves, 10 de septiembre de 2009

Uxío Novoneyra


Este curso oiremos falar moito deste autor ao que se lle dedica merecidamente o día das Letras Galegas.Por iso a primeira recomendación deste blog é a lectura da súa poesía.Uxío Novoneyra naceu en 1930 en Parada, nunha aldea do Caurel. O seu libro Os eidos, 1955, inicia un ciclo poético no que a súa terra natal, a natureza, as cousas da casa, os traballos do campo, os animais, son protagonistas. O home é un pequeno gran de area..

"Courel dos tesos cumes que ollan de lonxe!
Eiquí síntese ben o poco que é un home..."

Parece que ás veces compoñía cantando (era un gran rapsoda). Fixádevos como meten medo os Oos:

Cousos do lobo!
Caborcos do xabarín!
Eidos solos
onde ninguén foi nin ha dir!
O lobo! Os ollos o lombo do lobo!

Baixa o lobo polo ollo do bosco
movendo nas flairas dos teixos
ruxido na folla dos carreiros
en busca da vagoada máis sola e máis medosa...

Rastrexa
párase e venta
finca a pouta ergue a testa e oula cara o ceo
con toda a sombra da noite na boca.


Os soños negros i os xeitos broucos da noite
nun envoltoiro polos carreiros do monte.


Precioso,va que si? Pero Uxío tamén ten poesía amorosa en Muller pra lonxe, ou en Do Courel a Compostela (1956-86) :

Cántoche aposta pra ter os teus favores deusa
gran cousa é abondar o teu seo a vrao vido
namais chegarlle terte a ti soa por beira
xa señas nova e noiva de en por hoxe
xa señas diaria mña sola sempre


E non hai que esquecer a súa poesía cívica , a defensa da lingua e de Galicia, unha das razóns que pesou na súa escolla pola Real Academia Galega neste tempo tan difícil para o galego.

É xa hora de que señas toda patria dos teus
dos que gardaron a fala en que máis se dixo adeus
e señas dona de ti e señora de falar
señora de decidir e dona de se negar.


Que vos guste ! E feliz ano Novoeyra a tod@s.